Ο Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής- Γυναικολογίας Στρατής Κολυμπιανάκης εξηγεί τη σπουδαιότητα της αντιμετώπισης των λίγων ωοθυλακίων όταν επίκειται εξωσωματική γονιμοποίηση.
Με στόχο να βοηθηθούν χιλιάδες γυναίκες που επιλέγουν την εξωσωματική γονιμοποίηση, η επιστήμη προχώρησε σε διέγερση των ωοθηκών με υποδόριες ενέσεις ωοθυλακιοτρόπου ορμόνης (FSH), με σκοπό τη διατήρηση στο αίμα υψηλότερων επιπέδων FSH από αυτά που παράγει ο ίδιος ο οργανισμός και που οδηγούν στη ανάπτυξη ενός ωοθυλακίου κάθε μήνα. Με αυτόν τον τρόπο, επιτυγχάνεται η ανάπτυξη των ωοθυλακίωνπου υπάρχουν στις ωοθήκες στην αρχή του κύκλου και που φυσιολογικά είναι 6-7 σε κάθε ωοθήκη. Ωστόσο, αν τα ωοθυλάκια αυτά είναι λιγότερα, μικρότερος θα είναι και ο αριθμός των ωαρίων που θα ληφθούν κατά την ωοληψία. Ο αριθμός αυτός είναι στενά συνδεδεμένος με την πιθανότητα εγκυμοσύνης μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση. Μεγαλύτερος αριθμός ωαρίων θα οδηγήσει στη δημιουργία περισσότερων εμβρύων και τελικά, στη δυνατότητα επιλογής των καλύτερων σε ποιότητα για εμβρυομεταφορά, αυξάνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την πιθανότητα εγκυμοσύνης.
Η αλήθεια αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία σε γυναίκες που παράγουν λίγα ωάρια και στις οποίες η πιθανότητα εγκυμοσύνης είναι μειωμένη, ενώ συνήθως απαιτούνται για τον σκοπό αυτό αρκετές προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης. Οι γυναίκες αυτές, -ονομάζονται πτωχές απαντήτριες- αποτελούν την πιο δύσκολη κατηγορία στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, όσον αφορά στην επίτευξη εγκυμοσύνης. Για την αντιμετώπισή τους έχουν γίνει πολλές προσπάθειες, που έχουν στόχο την αύξηση των επιπέδων της FSH ή την αύξηση της ευαισθησίας των αναπτυσσόμενων ωοθυλακίων στην FSH.
ΤΡΟΠΟΙ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΗΣ FSH
Η αλήθεια αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία σε γυναίκες που παράγουν λίγα ωάρια και στις οποίες η πιθανότητα εγκυμοσύνης είναι μειωμένη, ενώ συνήθως απαιτούνται για τον σκοπό αυτό αρκετές προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης. Οι γυναίκες αυτές, -ονομάζονται πτωχές απαντήτριες- αποτελούν την πιο δύσκολη κατηγορία στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, όσον αφορά στην επίτευξη εγκυμοσύνης. Για την αντιμετώπισή τους έχουν γίνει πολλές προσπάθειες, που έχουν στόχο την αύξηση των επιπέδων της FSH ή την αύξηση της ευαισθησίας των αναπτυσσόμενων ωοθυλακίων στην FSH.
Στην πρώτη κατηγορία παρεμβάσεων (αύξηση έμμεσα ή άμεσα των επιπέδων της FSH) περιλαμβάνονται μέθοδοι όπως, η αύξηση της δοσολογίας της FSH, η εκκίνηση της FSH στην ωχρινική φάση, η χρήση μακράς δράσης FSH, αναστολέων της αρωματάσης, βραχέος πρωτοκόλλου, ανταγωνιστών, διαφορετικών δοσολογιών ανάλογων και η χρήση διαφόρων τύπων FSH. Δυστυχώς, καμιά από τις παραπάνω παρεμβάσεις δε φαίνεται να αυξάνει σημαντικά τον αριθμό των ωαρίων.
Στη δεύτερη κατηγορία (αύξηση της ευαισθησίας των αναπτυσσόμενων ωοθυλακίων στην FSH) περιλαμβάνονται παρεμβάσεις που επιδρούν στον σωματοτροπικό άξονα ή χρησιμοποιούν ανδρογόνα ή τροποποιητές των ανδρογόνων. Οι παρεμβάσεις που έχουν ως στόχο τον σωματοτροπικό άξονα περιλαμβάνουν τη χορήγηση αυξητικής ορμόνης και την αύξηση της συγκέντρωσης του IGF-1 ( χορήγηση πυριδοστιγμίνης, L- αργινίνης), χωρίς μέχρι σήμερα να έχει δειχθεί αξιόπιστα ότι αυξάνουν τον αριθμό των ωαρίων στις γυναίκες αυτές.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΝΔΡΟΓΟΝΩΝ
Η μόνη υποσχόμενη κατηγορία παρεμβάσεων σε πτωχές απαντήτριες είναι σήμερα η χρήση ανδρογόνων ( τεστοστερόνης, DHEA) ή τροποποιητών των ανδρογόνων ( αναστολέων της αρωματάσης, προσθήκης ανασυνδυασμένης LH σε ανασυνδυασμένη FSH, η συγχορήγηση ανθρώπινης χοριονικής γοναδοτροπίνης). Από τις παρεμβάσεις αυτές, η πιο σημαντική είναι η χορήγηση δεϋδροεπιανδροστερόνης (DHEA). H δεϋδροεπιανδροστερόνη είναι ασθενές ανδρογόνο που παράγεται κυρίως στον φλοιό των επινεφριδίων και συγκαταλέγεται στις φυσικά παραγόμενες στεροειδείς ορμόνες. Σε μια σειρά τυχαιοποιημένων μελετών, η χορήγηση DHEA έχει φανεί ότι αυξάνει το αριθμό των ωαρίων που λαμβάνονται κατά περίπου 1.5. Αν και η αύξηση αυτή είναι μικρή για μια γυναίκα με υγιείς ωοθήκες και στην οποία κατά την ωοληψία λαμβάνονται, για παράδειγμα, 12 ωάρια, για τις πτωχές απαντήτριες, στις οποίες ο αριθμός των ωαρίων που λαμβάνονται είναι πολύ μικρός (<3), είναι πολύ σημαντική και μπορεί να οδηγήσει ένα ποσοστό από τις γυναίκες αυτές σε εμβρυομεταφορά και σε επίτευξη εγκυμοσύνης.
*Ο Στρατής Κολυμπιανάκης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής- Γυναικολογίας και Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. Ασχολείται αποκλειστικά με την αντιμετώπιση προβλημάτων υπογονιμότητας στη Μονάδα Ανθρώπινης Αναπαραγωγής της Α’ Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής στο Νοσοκομείο Παπαγεωργίου και στη Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Βιογένεσις. Είναι πρόεδρος των Ομάδων Ειδικού Ενδιαφέροντος της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας (2017-2019) .
